KANARKI: (Serinus canaria)

PORADNIK HODOWCY

Każdy miłośnik poważnie zainteresowany hodowlą kanarków zawsze stawia sobie za cel uzyskanie jak najlepszych ptaków i udoskonala u nich te cechy, które wzbudzają jego zainteresowanie. Próbuje on metodą selekcji i odpowiednich skojarzeń uzyskać jeszcze lepsze ptaki od posiadanych. Stara się np. uzyskać pięknie ubarwione kanarki lub ptaki o pięknym melodyjnym głosie. Niektórzy łączą te cechy i uzyskują ptaki śpiewające o niespotykanym ubarwieniu. Praca hodowlana nie jest łatwa, należy także wiedzieć, że kojarząc ptaki należy unikać ich łączenia w zbyt bliskim pokrewieństwie (łączenie braci z siostrami). Zakładając, że kupiliśmy kanarka charakteryzującego się jakimiś cennymi cechami i chcemy, aby te cechy przekazał on swojemu potomstwu, musimy po prostu stworzyć sobie taką linię ptaków, które będą przekazywały te określone cechy. Dobieramy dla naszego samca dwie samice, posiadające interesujące nas właściwości, które chcemy dalej rozwijać. Kojarząc jednego samca z dwiema samiczkami, uzyskamy w pierwszym pokoleniu dwie rodziny ptaków (półrodzeństwo). Po uzyskaniu dojrzałości najlepsze ptaki kojarzymy między sobą i otrzymujemy drugie pokolenie. Uzyskane w ten sposób ptaki znowu kojarzy- my pomiędzy sobą pamiętając, że zawsze wybieramy osobniki najlepsze pod względem interesującej nas cechy i w ten sposób mamy już trzecie pokolenie ptaków. Nie u wszystkich ptaków interesujące nas cechy będą jednakowo uwidocznione. Dla utrwalenia i ulepszenia interesującej nas właściwości należy jak najlepsze młode ptaki skojarzyć z ich rodzicami, a osobniki trzeciego pokolenia z ich dziadkami. Jeżeli zamierzamy swoją linię wyprowadzić od jakiejś interesującej nas samiczki, postępujemy podobnie, tzn. na początku kojarzymy ją z dwoma podobnymi do niej samcami. Dysponując 2-3 parami nie spokrewnionych kanarków mamy jeszcze lepszą sytuację. W tym przypadku nie będzie sposobności kojarzenia jednego samca z wieloma samicami, a w następstwie wzajemnego kojarzenia pomiędzy sobą półrodzeństwa, co zasadniczo utrudnia dopływ świeżej krwi do hodowli. Przy rozmnażaniu kanarków kolorowych należy pamiętać o zasadzie, aby nie łączyć ptaków jasnych (czerwonych, białych i żółtych) z ciemnymi (izabelowatymi, szarymi, zielonymi, brązowymi), ponieważ uzyskane potomstwo będzie łaciate. Jak widać prowadząc taką hodowlę należy znać doskonale pochodzenie ptaków, a więc ich predyspozycje genetyczne. Do tego rodzaju pracy potrzebna jest dokumentacja hodowlana, aby nasze informacje były wiarygodne. W związku z tym każdy hodowca po- winien obrączkować swoje ptaki. Służą do tego zamknięte aluminiowe obrączki z inicjałami hodowcy, rokiem kalendarzowym i kolejnym numerem ptaka. Rozmiary obrączek powinny wynosić: szerokość 5 mm, średnica wewnętrzna 3,2 mm, średnica zewnętrzna 4,2 mm. Obrączkowanie zaczynamy najwcześniej, gdy ptak ma 7-8 dni. Wcześniejsze zakładanie obrączek mija się z celem, ponieważ będą one spadać z łapek. Natomiast starsze ptaki mają już łapki grubsze i obrączka po prostu na nie wejdzie. Aby zaobrączkować ptaka bierzemy go do lewej ręki, ujmując jednocześnie dwoma palcami jego nóżkę tak, aby palce pisklęcia były złożone. Na złożone palce ostrożnie wciągamy drugą ręką obrączkę. Dla ułatwienia możemy nóżkę pisklęcia posmarować oliwką. Po zaobrączkowaniu pisklęta wkładamy do gniazda, a w zeszycie lęgowym dokładnie zapisujemy ich numery.

KLATKI I ICH WYPOSAŻENIE

Podstawową zasadą, którą należy kierować się przy zakupie ptaka, są warunki, jakimi dysponujemy, a także nasze doświadczenia hodowlane. Przed zakupem kanarka powinniśmy dobrze poznać jego wymagania, czytając fachową literaturę, aby wynikające z niewiedzy rozczarowania nie zniechęciły nas do dalszej hodowli. Wymagania kanarków nie są wielkie, dobrze czują się zarówno w małych klatkach trzymane pojedynczo, jak i w większych klatkach lub wolierach, gdzie można trzymać całe stadko tych ptaszków. Do chowu kanarków nadają się typowe drewniane lub metalowe klatki z plastykowym dnem i szufladą. Zwłaszcza te ostatnie są godne polecenie ze względu na funkcjonalność, estetykę i łatwość dezynfekcji. Klatek drewnianych w zasadzie nie ma już w sprzedaży i raczej nie są godne polecenia ze względu na trudność mycia i dezynfekcji. Szpary w drewnie są doskonałym siedliskiem dla roztoczy, a poza tym drewno po wpływem wody szybko niszczeje. Minimalne wymiary klatek dla pojedynczego kanarka powinny wynosić: długość 35 cm, szerokość 20 cm i wysokość 25 cm, a dla pary: odpowiednio: 35 cm, 30 cm i 30 cm. Natomiast odpowiedni rozstaw pomiędzy prętami klatki powinien wynosić nie mniej niż 1,3 cm i nie więcej niż 1,5 cm. W grupie małych klatek można wyróżnić otwarte, półotwarte i skrzynkowe. Najpopularniejsze i dostępne w każdym sklepie są klatki otwarte. Używane kiedyś w hodowli kanarków klatki półotwarte i skrzynkowe w tej chwili zastąpione są klatkami z wkładanymi z boków i góry plastykowymi ekranami.
Klatki najczęściej bywają czworokątne, dopuszcza się pewne urozmaicenie konstrukcji dachu klatki. Niedopuszczalne są pojawiające się ostatnio klatki okrągłe, gdyż przebywanie w nich źle oddziałuje na psychikę ptaków, doprowadzając je do choroby nerwowej.
Ważną rolę w klatce odgrywają drzwiczki. Powinny one mieć odpowiednią wielkość, która umożliwiałaby wstawianie naczyniek z pokarmem, wymianę żerdek, a także odłapywanie ptaków. W klatkach powinny być przynajmniej dwie pary drzwiczek. Klatki niezależnie od typu ustawia się tak, aby przynajmniej jedną ścianą przylegały do mebli lub do ściany mieszkania. Stwarza to ptakom poczucie bezpieczeństwa i likwiduje wiele stresów związanych z przebywaniem w klatce. Klatki niezależnie od typu ustawia się w miejscach widnych, ale nie powinny być one narażone na ciągłą bezpośrednią operację słoneczną. Część klatki powinna być zawsze zacieniona, co umożliwia ptakom wybranie odpowiedniego dla siebie miejsca. Miejsce ustawienia powinno też być wolne od przeciągów, które są zabójcze dla kanarków, powodują, bowiem wychłodzenie organizmu zwierząt. Podstawowym elementem składowym klatki są żerdki, które mogą być w zależności od naszego gustu okorowane lub pokryte korą. Powinny być one różnej grubości oraz umożliwiać ptakom ścieranie pazurków. Najlepszym materiałem na żerdki są gałązki topoli, wierzby, czarnego bzu, klonu. Ich ustawienie powinno być takie, aby siedzące na nich ptaki nie zanieczyszczały karmidełek, innych żerdek i siebie nawzajem oraz nie miały ograniczonej przestrzeni do latania. Żerdki muszą być łatwe do wyjmowania w celu cotygodniowego wymycia lub wymiany.

Kanarki bardzo lubią się kąpać i dlatego każda klatka oprócz zwykłego poidełka powinna być zaopatrzona w plastykowy basenik zawieszany na zewnątrz klatki. Ziarno podajemy ptakom w specjalnych automatycznych karmidełkach umieszczonych pomiędzy prętami klatki lub w małych plastykowych osłoniętych karmnikach.
Klatki lęgowe powinny być zaopatrzone w duże drzwiczki, przez które swobodnie można włożyć klateczki gniazdowe. Innym typem gniazdek są metalowe gniazdka wykładane odpowiednio dopasowanym filcem lub specjalne zszywane gniazda sznurkowe. Zewnętrzna średnica gniazdka dla kanarków powinna wynosić 9-10 cm, głębokość nie więcej niż 6 cm. Gniazdka i klateczki z filcowymi wkładkami są bardziej higieniczne ze względu na łatwość wymycia. Gniazdka w klatkach sąsiadujących ze sobą należy wieszać po przeciwnych stronach, aby samce karmiące samice na gnieździe nie atakowały się nawzajem, albo umieścić przegrody pomiędzy klatkami. Gniazdka powinny być umieszczone w oświetlonym miejscu, aby karmiąca samica dobrze widziała swoje pisklęta. Oczywiście gniazdo nie powinno być narażone na bezpośrednią operację słoneczną.

KLATKA WYLOTOWA

Minimalne rozmiary takiej klatki wynoszą: długość 100 cm, szerokość 50 cm i wysokość 50 cm. Oczywiście im klatka jest większa, tym lepsza. W okresie lęgowym taką klatkę można przedzielić na połowę, uzyskując z niej dwie klatki gniazdowe. Żerdki w klatce należy rozmieścić w następujący sposób: dwie 12 cm od bocznych ścianek, dwie poniżej i możliwie blisko środka i jedną lub dwie 12 cm od dna. Im więcej jest ptaków w klatce, tym częściej należy ją czyścić i myć. Dlatego też polecałbym duże rozkładane klatki.

WOLIERY

Wolierami nazywamy duże przestronne pomieszczenia obciągnięte metalową siatką. Ich rozmiary i kształt może być bardzo różny i zależny od naszej wyobraźni i możliwości powierzchniowych. Woliery mogą być niskie lub wysokie. Kolekcja różnokolorowych kanarków, latających w dobrze wkomponowanej w wystrój mieszkania wolierze, bardzo urozmaica i upiększa wygląd pokoju. Warto wybudować też dla kanarków letnią wolierę balkonową lub ogrodową. Należy jednak pamiętać, aby była ona zabezpieczona od wiatru i połączona z pomieszczeniem wewnętrznym, w którym ptaki mogłyby się schronić przy nie- pogodzie, Woliery zewnętrzne można obsadzać roślinnością, zaopatrywać w specjalne baseniki z przepływową wodą. Dłuższe przebywanie na świeżym powietrzu przy operacji naturalnego światła słonecznego (ptaki same schowają się do cienia, kiedy będą chciały) doskonale wpływa na zdrowie naszych pierzastych przyjaciół. Budowa zewnętrznych ogrodowych wolier jest jednak dość kosztowna i utrudniona ze względu na całą masę szczegółów, na które należy zwrócić uwagę. Powinny być one zabezpieczone przed kotami, kunami, łasicami i szczurami podmurówką wchodzącą głęboko w ziemię. Każdy hodowca posiadający dużo ptaków musi zaopatrzyć się w specjalne transportówki, służące do ich przewozu.

ŻYWIENIE KANARKÓW

Żywienie jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania organizmu. W środowisku naturalnym ptaki mają duży wybór pokarmów, a wszystkie braki są uzupełniane, co należy brać pod uwagę, trzymając je w klatkach. Do połowy zeszłego wieku nie było właściwie ustalonej konkretnej i najbardziej odpowiedniej diety dla kanarków. Wielu autorów rekomendowało dla kanarków aż osiem gatunków ziaren, w tym jako podstawowe ziarno podawali konopie, które w żywieniu kanarków, a także innych ptaków, powinny stanowić tylko niewielki procent. Oprócz tego polecano dawać kanarkom bułkę namoczoną w mleku, cukier, jajko, poczwarki mrówcze, gotowane mięso. Od tego czasu wraz z rozwojem hodowli kanarków reżim karmienia był wielokrotnie zmieniany. Za podstawę mieszanki dla kanarków uznano rzepak ze względu na jego właściwości jakoby łagodzące i pobudzające kanarki do śpiewania. Wielu niemieckich hodowców uważało, że rzepak powinien być podstawową, jak nie wyłączną, karmą dla tych ptaków. Jako niewielki dodatek rekomendowali tylko jajko z sucharami i niewiele zieleniny. Ponieważ dieta taka jest uboga, zaczęto w celu jej wzbogacenia dodawać nasiona sałaty i siemienia lnianego. Konopie polecano dawać tylko jako niewielki dodatek, w ilości 3-4 ziaren dziennie i to nie w każdym okresie. Wielu hodowców polecało też ograniczone ilości jedzenia dla kanarków i tak np. dla jednego ptaka przypadała dziennie jedna łyżeczka pokarmu, co oczywiście było poważnym błędem. Z biegiem czasu zaczęto jednak odchodzić od tych udziwnionych metod. kanarki zaczęto żywić do woli i w sposób bardzo urozmaicony, taki jak to ma miejsce w ich naturalnym środowisku. Mieszanka dla kanarków składała się z wielu rodzajów ziaren: owsika, lnu, konopi, prosa, kanaru, rzepiku i nasion traw. Dodatkowo podawano także nasiona drzew iglastych. Poza tym pokarm kanarków urozmaicano zieleniną, Pączkami roślin, marchwią i jabłkami oraz chińską kapustą. Karmienie kanarków do woli zdaje jednak egzamin tylko w przestronnych pomieszczeniach, gdzie ptaki mają możliwość spalenia nagromadzonej energii. Ptaki trzymane w maleńkich klatkach łatwo się otłuszczają, co odbija się na ich kondycji i śpiewie. Nie wszystkie kanarki mają skłonności do otłuszczenia, a wynika to stąd, że podobnie jak i ludzie nie wszystkie odżywiają się bez umiaru. Takim ptakom, które bardzo intensywnie żerują należy koniecznie ograniczyć ilość jedzenia. Prawidłowo odżywione ptaki mają oczywiście pewien zapas tłuszczu, który jednakże w niczym nie ogranicza ich sprawności.
Nowoczesne metody karmienia preferują bardzo urozmaicone sposoby karmienia z: szerokim zastosowaniem młodych namoczonych lub lekko skiełkowanych nasion i dużej ilości zieleniny, która jest konieczna nie tylko jako pokarm bogaty w duże ilości witamin. Liście wielu gatunków roślin zawierają karoten, który jest potrzebny do tworzenia w piórach lipochromowych barwników. Czym więcej karotenu dostarczy się organizmowi kanarków z żółtym i czerwonym upierzeniem, tym bardziej intensywne będzie ich zabarwienie. Dowiedziono też, że o wiele korzystniej jest, jeżeli kanarki mają bardziej wodniste odchody spowodowane skarmianiem pokarmów zielonych, niż jeżeli miałyby zaparcia z powodu jedzenia tylko suchego ziarna. Bardzo cennym dodatkiem w lecie są nasiona traw i innych roślin w stanie dojrzałości mlecznej lub woskowej, polecane szczególnie ptakom młodym osobnikom przechodzącym pierzenie.
Prawidłowo ułożone menu kanarków powinno składać się z czterech rodzajów pokarmów: ziarna, pokarmu jajecznego, warzyw i owoców, zieleniny. W tych produktach znajdują się niezbędne dla ptaków białka, tłuszcze, węglowodany, witaminy i składniki mineralne, Co prawda zawartość składników mineralnych, które są w nich zawarte, nie całkowicie zaspokaja potrzeby organizmu kanarków i dlatego należy pokarm wzbogacać dodatkowo.

ZIARNO

Jest ono podstawą żywienia kanarków. Powinno być ono czyste, wolne od kurzu, mysich odchodów i innych zanieczyszczeń. Hodowcy uważają, że podstawowym ziarnem dla kanarków śpiewających powinien być rzepik. Ta roślina o dużej zawartości tłuszczu należy do rodziny krzyżowych.

Typowa mieszanka dla kanarków ma następujący skład:
-30% rzepik,
-30% kanar,
-5% proso,
-5% nasiona sałaty,
-5% siemię lniane,
-5% słonecznik (małe, czarne odmiany),
-18% owsik lub płatki owsiane,
-2% mak.

Można dodawać także murzynek, który może zastępować 20% rzepiku. W celu wzbogacenia pokarmu o składniki mineralne należy wymieszać 20 g oleju słonecznikowego z 1 kg ziarna i posypać 10 g Roboranu H (zawiera on witaminy H, A, D3, K3, E, Bl, B2, B6, B12, niacynę, cholinę, wapń, fosfor). Słonecznikowy olej podajemy po to, aby witaminowe dodatki lepiej przylegały do ziarna.
Urozmaiceniem diety kanarków są, jak już wspominałem, nasiona i listki dziko rosnących roślin: gwiazdnicy pospolitej, mietlicy zbożowej, życicy trwałej, starca zwyczajnego, babki zwyczajnej, babki lancetowatej, mniszka lekarskiego, krwawnika pospolitego, tasznika pospolitego, rdestu ptasiego, lebiody. Ziarno skiełkowane w specjalnych kiełkownicach podajemy ptakom codziennie, zapewniając im w ten sposób lepsze wykorzystanie składników pokarmowych.

POKARM JAJECZNY

Ten rodzaj pokarmu jest niezbędny w żywieniu kanarków. Przygotowuje się go w następujący sposób: ugotowane na twardo jajko (10 minut gotowania) obieramy ze skorupki, rozgniatamy widelcem lub siekamy nożem, a następnie mieszamy z utartą bułką i drobno startą marchwią i jabłkiem. Do tak przygotowanej mieszanki dobrze jest dwa razy w tygodniu dodawać 18-20 kropli tranu. Karma nie może być kleista, jej konsystencja powinna być raczej sypka. W upalne dni pokarmy jajeczne bardzo szybko się psują i trzeba je wymieniać kilka razy w ciągu dnia.
Przy dużej ilości pokarmów zielonych tranu nie trzeba dodawać" W okresie wychowu piskląt pokarm jajeczny powinien być stale dostępny. Dorosłym, zdrowym ptakom pokarm ten podajemy 1-2 razy na tydzień; w okresie pierzenia częściej. Można też jajko podawać samo razem ze skorupką, podzielone na dwie lub trzy części. W ten sposób zachowuje ono dłużej świeżość i ptaki jedzą je chętniej niż zmieszane z sucharem.

Pokarm nabiałowy dla ptaków wg J.Desselbergera i K. Rogaczewskiej
Mieszanka serowa:
biały ser pełnotłusty -300g
glukoza w proszku -30g (2 łyżki stołowe)
mąka ryżowa -lSg (l łyżka stołowa)
mąka kukurydziana -12g (l łyżka stołowa)
Vitaral -1 drażetka

Biały ser powinien być dobrej jakości, świeży i niezbyt wilgotny. Mąkę ryżową można zastąpić kleikiem ryżowym w proszku albo ryżem gotowanym na gęsto. Mąki kukurydzianej nie można zastąpić kukurydzą w innej postaci. Vitaralu nie należy zastępować innymi preparatami. Drażetkę Vitaralu po wcześniejszym zmyciu z niej polewy należy sproszkować.

Wszystkie składniki bardzo dokładnie wymieszać, aż do uzyskania homogenizowanej masy o jednolitej barwie. Gotowa mieszanka powinna mieć konsystencję plasteliny. Można ją przechowywać w lodówce w temperaturze 4 °C przez około 3 dni. Pokarm ten jest idealny do wychowu lub dokarmiania piskląt kanarków oraz jako dodatek dla ptaków dorosłych.

WARZYWA I OWOCE

Słodkie dojrzałe owoce, bogate w cukry i witaminy są niezastąpionym dodatkiem pokarmowym dla kanarków. W swojej ojczyźnie kanarki bardzo lubią dojrzałe, pękające figi. Zamiast nich można dawać ptakom słodkie jabłka, gruszki, morele, winogrona, banany. Jesienią i zimą ważnym pokarmem powinna być marchew. W marchwi znajdują się potrzebne dla ptaków składniki mineralne, witaminy B i C, a także znaczne ilości karotenu, który przekształca się w organizmie w witaminę A. Marchwi nie powinno się dawać tylko ptakom karmiącym parodniowe pisklęta. W pozostałym okresie można ją skarmiać właściwie bez ograniczeń. Ptaki chętnie jedzą świeże ogórki i pomidory oraz słodką paprykę, zawierającą także dużo karotenu. Z owoców najbogatsze w karoten są morele.

DODATKI MINERALNE

Niektóre mineralne składniki ze względu na swój skład mają duże znaczenie w życiu ptaków. Są one także niezbędne w okresie rozmnażania. Przy niedostatku wapnia nie może normalnie rozwijać się kościec młodego ptaka, a samice znoszą jajka o bardzo miękkiej skorupce. W związku z tym kanarkom należy systematycznie podawać dodatki mineralne. Do tego celu służą wysuszone i drobno zmielone skorupy kurzych jaj, a także powszechnie dostępne w handlu skorupki mątw. Dla prawidłowego trawienia większość ptaków, w tym także kanarki, potrzebują ziaren piasku. Należy o tym pamiętać i chociaż w niewielkiej ilości podawać ptakom gruboziarnisty piasek. Ptaki same wybiorą z niego odpowiednie dla nich kamyczki biorące udział w rozcieraniu pokarmu w żołądku mięśniowym. Miseczka z czystą ziemią i aktywowany węgiel drzewny mogą bardzo przydać się kanarkom.

ROZMNAŻANIE

W hodowli kanarków wyróżnia się cztery systemy chowu. Jako pierwszy należy wymienić oczywiście system naturalny, który jak osobiście uważam, jest najbardziej prawidłowy i dający wiele możliwości obserwacji zachowań ptaków. Do lęgów nadają się oczywiście zdrowe i wyrośnięte ptaki w wieku od 10-12 miesięcy do 4 lat; samce mogą być starsze. Ptaki powinny mieć prawidłową budowę, gładko przylegające pióra i dobrze rozwiniętą klatkę piersiową. Osobniki za chude lub otłuszczone musimy najpierw doprowadzić do odpowiedniej formy. Już od połowy lutego należy wzbogacać menu kanarków, dodając im do naturalnego pokarmu pokarm jajeczny oraz skiełkowane ziarno.
Przeprowadzane badania dowiodły, że odpowiednio odkarmione i przygotowane do lęgów samiczki są żywotniejsze i znoszą więcej jaj niż normalnie. Siedzące zwykle w małych klatkach samce dobrze jest przed lęgami umieścić w przestronnych wolierach, w których ptaki mają możliwość swobodnego lotu, a tym samym nabrania masy mięśniowej i poprawienia kondycji, potrzebnej im w intensywnym cyklu rozpłodowym.
Takie zabiegi hodowlane są bardzo ważne, ponieważ nasze ptaki zyskują odpowiednią formę, a my pewność, że kanarki rozmnożą się bez kłopotu.

OZNAKI GOTOWOŚCI KANARKÓW DO ROZMNAŻANIA

Wraz z rozpoczęciem sezonu lęgowego zachowanie naszych kanarków zmienia się diametralnie. Ptaki stają się pobudzone, latają po klatce machając skrzydłami, przeskakują z jednej żerdki na drugą i głośno krzyczą. Śpiew samców staje się w tym okresie głośniejszy, krótszy i bardziej ubogi w poszczególne frazy. Samice także nerwowo latają po klatce, zbierają w dziób kawałki papieru, trawki i pióra, a więc wszystko, co może służyć do budowy gniazda. Jeżeli w wolierze znajdują się rozwidlone gałązki, samice często tam przesiadują, szeroko rozstawiają nogi, podnoszą ogon, a przy tym wykonują głową krążące ruchy imitujące budowę gniazda w warunkach naturalnych. Zdarza się, że w wolierze przy dostępności odpowiedniego materiału kanarki zbudują takie wolne gniazdo na wzór swoich dzikich krewniaków. Pobudzone samice potrafią także szukać miejsca na gniazdo w pojemnikach z pokarmem lub nawet na podłodze w rogu klatki. Samiczkę, która zachowuje się w ten sposób, należy oddzielić z ogólnej klatki i umieścić w klatce lęgowej razem z przeznaczonym dla niej samcem. Ptaki należy uważnie obserwować, aby w porę zażegnać ewentualne konflikty. Na początku ptaki są zwykle zaniepokojone pobytem w nowym pomieszczeniu, przeskakują z żerdki na żerdkę nie interesując się sobą nawzajem. Przed kopulacją samiec przeważnie przeskakuje z jednej żerdki na drugą, chodzi po ziemi z lekko przekręconą głową i ściśle przylegającymi do ciała piórami, stwarzając wrażenie jakby całkowicie ignorował samicę. Po pewnym czasie zaniepokojenie ptaków mija i samiec zaczyna śpiewać. Śpiewa on jednak zupełnie inaczej niż to miało miejsce w pojedynczej klatce. Ptak wyciąga tułów i przestępuje z nogi na nogę, stawia pióra na głowie, przeskakuje raz w jedną, raz w drugą stronę, a jego głos staje się coraz głośniejszy, bardziej gardłowy i wyraźnie skierowany w stronę samicy. W tym momencie samiec rzuca się w kierunku samicy, która przestraszona ucieka i lata po całej klatce, samiec ze śpiewem goni samiczkę dopóki obydwa ptaki nie opadną z sił.
Takie gonitwy powtarzają się kilka razy w ciągu dnia i służą osiągnięciu fizjologicznej gotowości ptaków do rozpłodu. Jeżeli partnerka na takie zachowanie samca przysiada na żerdce i wibrując ogonkiem przybiera odpowiednią postawę, samiec natychmiast wzlatuje na samicę i kopuluje z nią. Po zakończonym akcie samiec często spada z gałązki, kończąc ostatnią zwrotkę swojej melodii, lub przez chwilę przesiaduje obok drżąc i popiskując albo zeskakuje z samicy i cicho popiskuje unosząc głowę i ogon do góry. Często jeszcze przez około minutę wydaje ciche dźwięki (ti, ti, ti).
Samica natomiast szybko otrząsa i poprawia piórka, a następnie wraca do gniazda. W większości przypadków już pierwszego dnia samiec zaczyna karmić samiczkę, która zupełnie jak pisklę rozstawia skrzydła i otwiera dziób. Kopulacja przebiega kilka razy dziennie, a sygnałem do niej jest "zapraszająca" poza samicy, która przysiada na żerdzi, popiskując z drżącymi skrzydłami i ogonkiem.
Nie zawsze łączenie par kanarków przebiega tak bezproblemowo, jak to opisałem powyżej. W wielu przypadkach u samców i samiczek kanarków występuje agresja w stosunku do siebie. Ptaki czasami już w momencie wpuszczenia do klatki rozpłodowej na swój widok stroszą piórka i wydają charakterystyczne ostre dźwięki. W jednych przypadkach agresja wynika ze strony samca, a w innych jest wynikiem zachowania samicy. Ptaki w takich przypadkach często gonią się po klatce, nie dopuszczają się nawzajem do jedzenia, tak że w rezultacie należy je oddzielić. Zdarza się, że po kilu dniach rozdzielenia połączone ponownie ptaki kojarzą się już bez zastrzeżeń i przystępują do lęgów, które jednak na skutek poprzednich utarczek są już opóźnione. Jeżeli jednak wszelkie próby połączenia danej pary kanarków nie dają rezultatu, należy ptaki rozdzielić i próbować połączyć z innymi partnerami.

BUDOWA GNIAZDA

W ciągu kilku dni od momentu wpuszczenia samca, samica zwykle zaczyna interesować się gniazdem, w którym często przesiaduje, energicznie się w nim wiercąc, tak jakby formowała swoim ciałem jego kształt. W tym okresie w klatce powinien być w dostatecznej ilości różnorodny materiał służący do budowy gniazda: miękka sucha trawa, mech, lignina, drobne piórka. Absolutnie należy wykluczyć watę, której cieniutkie włókna mogą niebezpiecznie zaciskać się na ciałkach wyklutych piskląt.
Z takich materiałów, łatwo łączących się ze sobą, samica może wybudować duże i trwałe gniazdo. Niektórzy hodowcy konstruują specjalne pojemniczki, w których umieszczają materiał budulcowy.
Samiec nie bierze udziału w budowie gniazda, chociaż czasem przynosi w dziobie materiał budulcowy. U samic w pełni gotowych do rozmnożenia proces budowy gniazda trwa dwa, trzy dni. Zdarza się, że samica niszczy raz zbudowane gniazdo, aby potem budować je od nowa.

ZNOSZENIE JAJ

W ciągu 1-2 dni od momentu zakończenia budowy gniazda samica zaczyna znosić jaja, przeważnie w godzinach rannych. Samica już wieczorem zasiada na gnieździe i nie schodzi z niego jeszcze dłuższy czas po zniesieniu jaja. Proces znoszenia jaj kosztuje samicę dużo wysiłku i dlatego potrzebny jest jej dłuższy odpoczynek.
Jeżeli samica zaczyna znosić jaja już na drugi dzień po wpuszczeniu do klatki lęgowej, mogą one być nie zapłodnione. Ilość jaj w zniesieniu może wahać się w granicach od trzech do siedmiu, jednak najczęściej w zniesieniu bywa 4-5 jajek. Jaja są szaro-niebieskie z ciemnymi plamami. Ostatnie jajo w odróżnieniu od pozostałych jest zawsze jaśniejsze i mniej nakrapiane.
Wysiadywanie u domowych kanarków rozpoczyna się zwykle po zniesieniu 2-3 jaj. Powoduje to, że młodsze pisklęta jako słabsze są gorzej karmione, źle się rozwijają i w konsekwencji padają.
Należy dążyć do tego, aby wszystkie ptaki wykluły się jednocześnie. W tym celu hodowcy kanarków stosują metodę podbierania samicy jaj i zastępowania ich sztucznymi do momentu aż samica zniesie 3-4 jaja. Jaja sztuczne mogą być wykonane z gipsu i specjalnie zabarwione lub zrobione z wydmuchanych i napełnionych piaskiem jaj naturalnych. Waga jaj waha się w granicach 1,9-2,5 g, a wymiary od 17 x 13 mm do 20 x 15 mm. Odebrane od samicy jaja należy przechowywać w pudełeczkach z watą lub piaskiem i chronić przed przegrzaniem. Pudełeczka należy zaopatrzyć w etykietki, aby przy większej ilości ptaków nie doszło do pomyłek. Na etykietce należy napisać, od jakiej samicy pochodzą jaja i kiedy było zniesione pierwsze jajo. Kiedy tylko samice zakończą nieśność należy jaja bezzwłocznie im podłożyć. Najlepiej robić to rano, aby pisklęta także wykluły się o tej porze.
Bezwzględnie należy zapisać datę i godzinę rozpoczęcia przez samicę wysiadywania.

WYSIADYWANIE JAJ

W większości przypadków instynkt wysiadywania u kanarków jest dobrze rozwinięty. Samica bardzo rzadko schodzi z gniazda i jedynie po to, aby załatwić swoje potrzeby fizjologiczne, napić się i pożywić. Zdarza się, że w tym czasie samiec wchodzi do gniazda, niechętnie je opuszczając po powrocie samicy. Zmieniając się nawzajem ptaki cicho piszczą. Samiec od czasu do czasu karmi wysiadującą samicę. Przy prawidłowym wysiadywaniu zarodek w jaju rozwija się przez 13 dni, jednak w wyjątkowych przypadkach rozwój może być skrócony lub przedłużony. Siódmego dnia po rozpoczęciu wysiadywania należy prześwietlić jaja w celu stwierdzenia ich prawidłowego rozwoju i ewentualnego wyeliminowania jaj zamarłych, nie zapłodnionych bądź uszkodzonych. Jajko ostrożnie bierzemy w dwa palce i przeglądamy pod żarówką. Jaja zalężone będą w środku zaciemnione, a od ich środka będą odchodzić jak pajęczyna cienkie czerwonawe żyłki. Jaja nie zapłodnione będą przeźroczyste, a zamarłe ciemne z widocznym skrzepem. Oczywiście zarówno jedne, jak i drugie usuwamy z gniazda. Mając pewne doświadczenie można już na pierwszy rzut oka odróżnić jaja zapłodnione od nie zapłodnionych. Pierwsze przybierają lekko sinawe zabarwienie, natomiast drugie lekko brązowy kolor. Do przeglądu należy wykorzystać moment, kiedy samica schodzi się posilić, wtedy ostrożnie wyjmujemy gniazdko z jajkami i przystępujemy do wyżej opisanych czynności. Na poniższym rysunku pokazano schematycznie wygląd zalężonych jaj. Niektórzy hodowcy obawiają się przeglądu jaj ze względu na możliwość ich oziębienia. Praktyka pokazała, że zarodki bez uszczerbku dla zdrowia wytrzymują nawet dwugodzinne ochłodzenie. Dlatego w czasie przeglądu należy się spieszyć tylko dlatego, aby nie niepokoić samicy.
Jaja lekko nakłute lub pęknięte usuwamy z gniazda. Jeżeli jaja są pobrudzone kałem, można je delikatnie wymyć mokrą watką. Przyschnięty kał należy odmoczyć, natomiast absolutnie nie odrywać, ponieważ można uszkodzić skorupkę. Jajek nie zalężonych nie należy wyrzucać, ponieważ mogą się one przydać do podkładania w następnych lęgach.
Jedno jajo polecałbym zostawić w gnieździe: w pierwszych dniach życia maleńkie jeszcze i całkiem słabe pisklęta kładą na nim swoje główki i z takiego położenia łatwiej jest im podnosić się do karmienia.
Jeżeli jaja są nie zalężone, należy samicy pozwolić odsiedzieć jeszcze jakiś czas, a następnie jaja zabrać i gniazdo oczyścić. Samca, jeżeli jest aktywny i zaleca się do samicy, należy zostawić i na razie nie wymieniać go na innego, ponieważ następny lęg może być udany. Przeważnie samica w ciągu następnych kilku dni zagniazduje ponownie.
Inercja wysiadywania u kanarków jest bardzo silna i nie każda samica jest zdolna szybko przestawić się z tej reakcji na reakcję karmienia piskląt.
W ciągu okresu wysiadywania, a także w ostatnie dni poprzedzające wyląg, należy zapewnić samicy możliwość kąpieli. Wilgotną skorupkę pisklęta przebijają łatwiej niż wyschniętą. Jeżeli samica w okresie wysiadywania jaj nie kąpie się, należy je przed wykluciem obmywać mokrą watką. Wysiadującym ptakom nie poleca się podawania pokarmu miękkiego.

WYKLUWANIE I ROZWÓJ PISKLĄT

Wielu niedoświadczonych hodowców twierdzi, że samica powinna pomagać swoim pisklętom przebijać skorupkę. Tak naprawdę nigdy tak się nie dzieje. Pisklęta wszystkich ziarnojadów, w tym wypadku i kanarczęta, wydostają się ze skorupki samodzielnie. Bywa też, że pisklęta wykluwają się po kilku dniach od momentu klucia, mając na brzuchu resztkę Pęcherzyka żółtkowego lub zgrubiałą krwawiącą pępowinę. Takie młode padają w wyniku infekcji. Przyczyny śmierci piskląt następujące w okresie ich wykluwania są rozmaite: nadmierna lub zbyt mała wilgotność powietrza, przeziębienie jaj, mała żywotność rodziców kojarzonych w bliskim pokrewieństwie oraz infekcje bakteryjne lub wirusowe. Pisklęta przychodzą na świat pokryte rzadkim i długim białym puchem. Oczy mają zamknięte, a otwory uszne zasłonięte są skórą. Mają duże, żółte zajady i intensywnie czerwone wnętrze dzioba. Waga świeżo wyklutych piskląt wynosi od 1,2 do 1,8 grama. Praktycznie zaraz po wykluciu i wyschnięciu pisklęta są zdolne do przyjmowania pokarmu. Po 4-5 dniach u piskląt otwierają się oczy. Z początku podobne są one do małych szczelinek i dopiero po dziesięciu dniach zaokrąglają się. Samica teraz bardzo pilnie siedzi na gnieździe, często podnosi się, spogląda pod siebie i cicho popiskując dotyka maleńkie pisklęta, które w tym momencie podnoszą główki na drżących szyjkach i z otwartymi dziobkami dopominają się o nakarmienie. W pierwszym dniu życia pisklęta mogą się jeszcze obejść bez karmienia, ponieważ mają dostateczny zapas żółtka. Podobnie jak inne ziarnojady, kanarki karmią swoje młode pokarmem z wola zmieszanym ze śliną i lekko przetrawionym. W porze karmienia, przy którym biorą udział oboje rodzice, karmiący ptak poprzez kilkukrotne poruszenie głową na bok zwraca część kaszowatej wydzieliny do dzioba, aby połączyć swój dziób z dziobem pisklęcia i za pomocą pompujących ruchów mięśni wola wtłaczać pokarm bezpośrednio do gardzieli młodego ptaka. W czasie rozwoju piskląt zmienia się zasadniczo ich termoregulacja. Stałą temperaturę ciała organizm utrzymuje dzięki termoregulacji chemicznej oraz regulowaniu wytwarzania ciepła, zwanym termoregulacja fizyczną. U piskląt po wykluciu termoregulacja nie jest jeszcze doskonała i są one wrażliwe na wahania temperatury. Po około 12 dniach mogą już utrzymywać stałą temperaturę ciała, a ich waga wynosi około 10-11 g. Gniazdo jest utrzymywane w czystości, ponieważ młode ptaki oddają kał poza obręb gniazda. Jest to najlepszy okres na obrączkowanie ptaków i ewentualne usunięcie chorych lub kalekich piskląt. Zaczątki pierwszych piórek pojawiają się na skrzydłach po pięciu dniach, a dalej na ciele po 5-6 dniach. Głosy piskląt z każdym dniem przybierają na sile. Do 10 dnia życia pisklęta mają jeszcze opóźniony refleks i dopominają się o pokarm dopiero po dotknięciu przez samicę. Nie są one jeszcze w stanie rozpoznawać samicy i podobnie reagują na zbliżającą się rękę. Podrośnięte pisklęta na widok samicy dopominają się o pokarm, natomiast w momencie zbliżania się człowieka przypadają do wnętrza gniazda i nieruchomieją. 12-dniowe kanarczęta są już całe porośnięte nie w pełni jeszcze rozwiniętymi piórami i w wieku 18-19 dni ptaszki wylatują z gniazda.. .Przedwczesne opuszczenie gniazda przez młode ( 16-17 dni) może wynikać ze złej opieki samicy lub ewentualnych pasożytów, które gnębią siedzące w gnieździe ptaki, a także wystraszenia ptaków w czasie przeglądu gniazda. Dlatego też po ukończeniu przez ptaki 14-15 dni nie należy ich już wyjmować z gniazda. Prawidłowe opuszczanie gniazda przez młode nie przychodzi od razu. Na początku gniazdo opuszcza największy i najsilniejszy ptak. Po chwili jednak wraca. Jeżeli gniazdo jest czyste, bez pasożytów, to w ciągu 2-3 dni ptaki wychodzą z niego i na noc wracają. Kiedy młode ukończą dwa tygodnie, samica przeważnie szykuje się do następnego lęgu. Staje się niespokojna, lata po klatce, krzyczy i zbiera materiał do wyściółki gniazda. W tym okresie należy jej dać nowe gniazdko, ponieważ inaczej może złożyć jaja pod pisklętami a młodym wyrywać pióra. W okresie budowy nowego gniazda samica od czasu do czasu karmi pisklęta, lecz główny obowiązek ich wychowu spada na samca. W momencie, kiedy samica siada na jajach samiec staje się jedynym żywicielem piskląt. Po wylocie z gniazda kanarczęta jeszcze przez przynajmniej 10 dni powinny pozostać z rodzicami dopóki nie nauczą się same jeść, Im dłużej są karmione przez rodziców, tym lepiej. W kilka dni po wylocie z gniazda kanarczęta próbują same pobierać pokarm, naśladując rodziców. Klatkę należy utrzymywać w idealnej czystości, aby ptaki nie miały dostępu do nieświeżego pokarmu. Samodzielne kanarczęta jeszcze przez jakiś czas dopominają się o nakarmienie przez rodziców, natomiast u rodziców instynkt karmienia powoli zanika i często stają się agresywne w stosunku do młodych. Wpływ na tempo pierzenia ptaka mają warunki utrzymania i żywienie. Wiadomo, że ptaki trzymane w ciasnych, ciemnych pomieszczeniach, a do tego źle żywione, przepierzą się później niż ich rówieśnicy trzymani w przestronnych klatkach i dobrze żywieni. Dowiedziono także, że ptaki z lęgów wiosennych i letnich pierzą się szybciej niż osobniki urodzone zimą. Po wypierzeniu niektóre ptaki mogą wykazywać chęć przystąpienia do lęgów, należy jednak z tym zaczekać do momentu ukończenia przez nie roku. W przyrodzie samiec jest w stałym kontakcie wzrokowym i wokalnym z samicą, pilnuje gniazda, przynosi pokarm, odstrasza konkurentów i intruzów itd. W małej klatce jest zupełnie inaczej i dlatego samiec stale interesuje się samicą. Temperament samca w okresie wysiadywania przez samicę jaj można regulować poprzez odpowiednie karmienie. Wykluczyć należy wtedy pokarm jajeczny i skiełkowane ziarno, przechodząc prawie całkowicie na suchy rzepik, niewielką ilość kanaru, prosa i łuskanego owsa. Ten sposób hodowli z punktu widzenia biologicznego jest najbardziej prawidłowy, ponieważ ptaki wspólnie odchowują pisklęta. W związku z tym uważam, że dla prawdziwych miłośników ptaków jest to godna polecenia metoda. Dobra para kanarków jest w stanie odchować nawet do 20 piskląt w roku. Jednak, aby nie doprowadzać do osłabienia pary, nie dopuszczamy nigdy więcej niż do trzech lęgów. Po zakończeniu sezonu lęgowego zdejmujemy gniazda, ptaki oddzielamy lub łączymy w większe: mieszane stada i podajemy uboższe pożywienie, aby nie pobudzać organizmu ptaka. Chęć do lęgów przeważnie zanika, a ptaki wchodzą w okres pierzenia. Pomimo że ptaki na ogół zachowują płodność do końca życia, ich gniazda są praktycznie nie wykańczane, a samice znoszą dużo mniej jaj, które są nie zalężone lub zamierają we wczesnym stadium rozwoju.
RODZAJE HODOWLI

HODOWLA GRUPOWA

W dużej klatce, a najlepiej w wolierze (170 cm x 100 cm x 150 cm) lub większej, umieszcza się jednego samca z 3-5 samicami. Ten sposób hodowli jest wygodny, ponieważ karmienie i sprzątanie ograniczamy do jednej klatki. Daje on także możliwości ciekawych obserwacji. Jednakże przy tej metodzie mogą wystąpić pewne niedogodności, ponieważ często samiec jest przyczyną zakłócenia spokoju w klatce. Pomiędzy samicami może dochodzić do rywalizacji o jego względy, a także sporów o miejsce do gniazdowania. Lęgi nie zawsze są zsynchronizowane i jedne samice mogą niszczyć innym zniesione jaja. Zdarza się też, że samiec wybierze sobie tylko jedną partnerkę natomiast inne samice atakuje i przepędza.

HODOWLA WOLNA

Polega ona na umieszczeniu w dużej wolierze lub specjalnym pokoju dla ptaków trzech samców (nigdy dwóch, ponieważ w takim przypadku częściej dochodzi pomiędzy samcami do bójek, które uniemożliwiają kopulację) z grupką samic (3-4 na jednego samca). Wolierę zewnętrzną, przykrytą szkłem i zabezpieczoną przed szkodnikami, możemy obsadzić roślinnością. Im mniejszą ilością ptaków woliera będzie obsadzona, tym wzajemne stosunki pomiędzy poszczególnymi osobnikami będą lepsze. Przy dużej ilości samic ptaki mogą walczyć ze sobą o miejsce na gniazdo, zabierać sobie materiał budulcowy i konkurować o względy samców. Część samic może także budować wolne gniazda wśród roślinności, co mimo ciekawych obserwacji znacznie utrudnia nam kontrolę gniazda. Ponieważ nigdy nie uda się osiągnąć całkowitego zsynchronizowania lęgów, część samic będzie wysiadywała jaja, a część wychowywała pisklęta. Podawany samicom karmiącym pokarm jajeczny spożywany będzie także przez samice wysiadujące, w efekcie czego ptaki zostaną niepotrzebnie dodatkowo pobudzone i mogą porzucić zniesienie, wykazując chęć przystąpienia do następnego lęgu. W gęsto zarośniętej wolierze utrudnione jest także podbieranie jaj i kontrola gniazda. Ten sposób hodowli ma także dobre i złe strony, jednakże wyniki gniazdowania są zdecydowanie lepsze. Zarówno w pierwszej, jak i w drugiej metodzie utrudnione jest prowadzenie zapisków hodowlanych i poprzez to uszlachetnianie ptaków jest mało wiarygodne. Ponadto tego typu kojarzenia są sprzeczne z biologią kanarków i ich zachowaniem w naturalnym środowisku.

HODOWLA WYMIENNA

Metoda ta jest najczęściej stosowana przez doświadczonych hodowców kanarków. Jest to sposób przynoszący najwięcej efektów hodowlanych. Umożliwia on bowiem systematyczne i dokładne prowadzenie ksiąg hodowlanych. Dzięki tej metodzie dokładnie wiemy, które samce są skojarzone z którymi samicami. Metoda ta daje nam też możliwości uzyskania większej liczby potomstwa od jednego samca, a wiec możliwości ostrej selekcji i uszlachetniania są też większe. Pobudzone do lęgów samice noszą w dziobie dostarczony im materiał gniazdowy w postaci ligniny, miękkiego siana. Na głos samca lub gwizd hodowcy samiczki przysiadają w charakterystyczny sposób. Do takich samic wpuszczane są kilkakrotnie w ciągu dnia samce w celu odbycia kopulacji. Po zapłodnieniu samiec jest zabierany z klatki samicy, aby pomiędzy ptakami nie wytworzyła się żadna więź, ponieważ w czasie dłuższego pobytu z partnerką samiec mógłby nie zaakceptować już innej samicy. W momencie, kiedy samica zniesie drugie lub trzecie jajo, samca w zasadzie możemy już nie dopuszczać. W tej metodzie, znając dokładnie dorosłe ptaki, możemy sporządzać szczegółowe zapiski hodowlane, a mając dużą ilość przychówku na pod- stawie jego wyglądu i jakości śpiewu możemy przeprowadzać bardziej ostrą selekcję. Tak jak każda metoda i ta ma również swoje wady. W czasie wysiadywania samica sama się pożywia, a także sama dba o wyklute pisklęta, tym samym szybciej się wyczerpuje. Jeżeli hodowca nie zauważy, że samiczka jest już gotowa do kopulacji, może znieść ona nie zapłodnione jaja. Przy przedwczesnym wpuszczeniu samca może dochodzić do częstych bójek pomiędzy ptakami. Z obawy, aby samica wychowująca młode nie zniosła nie zapłodnionych jajek, wpuszczamy samca, który co prawda kopuluje z samicą, ale także może atakować podrośnięte już pisklęta. Samce umieszczone są w małych klatkach tak, że nie widzą się nawzajem. Każdy samiec ma przydzielone 3-4 samice podczas całego sezonu lęgowego (2-3 lęgi w roku). Samce możemy na okres parzenia przepuszczać do klatki samicy lub odłapywać je ręcznie. Odchów kanarków zaczynamy prawidłowo pod koniec lutego lub na początku marca. W pomieszczeniach hodowlanych minimalna temperatura powinna wynosić l7-l8°C. W celu pobudzenia aktywności ptaków należy sztucznie wydłużać im dzień świetlny rano i wieczorem o dwie godziny. Samice zimujące w pomieszczeniach nie ogrzewanych są po krótkiej kontroli zdrowia i sprawdzeniu kondycji jako pierwsze wybierane do chowu i oddzielane do pojedynczych klatek lęgowych (samce musimy przyzwyczajać do pobytu w nowych małych klatkach). Kiedy zarówno samce jak i samice przyzwyczają się do nowych warunków, wzbogacamy menu ptaków o mieszankę jajeczną, podając ją w celu stymulacji zachowań lęgowych. Mieszanka jajeczna składa się z rozdrobnionego widelcem ugotowanego na twardo jajka zmieszanego z utartymi skorupkami, tartą bułką (2-3 łyżeczki na jedno jajko), szczyptą maku, kaszą lub mąką kukurydzianą (2-3 łyżeczki na jajko) oraz tartą marchwią. Wszystkie te składniki dokładnie mieszamy i po uzyskaniu w miarę jednorodnej masy podajemy ptakom codziennie w okresie kopulacji i wychowu młodych. Samce dostają pokarm jajeczny tak długo, jak długo konieczna jest ich aktywność płciowa. Kiedy samica dokończy budować swoje gniazdo jest gotowa do parzenia, wpuszczamy do niej samca. Codzienne łączenie ptaków stosujemy do momentu zniesienia trzeciego jaja. Znoszenie jaj rozpoczyna się w 3-4 dni po pierwszej kopulacji. Jaja, podobnie jak i przy innych metodach chowu, zabiera się samicy, zastępując je sztucznymi (w przeciwnym razie samica zaczyna siedzieć już od pierwszego jajka, co w konsekwencji prowadzi do dużej różnicy wielkości i nierówno- miernego wylęgu piskląt). Naturalne jaja zwracamy samicy po zniesieniu przez nią ostatniego jajka (bardziej niebieskie, jaśniejsze i mające mniej plamek. Cały okres gniazdowania, bez budowy gniazda i znoszenia jajek, trwa około 40-45 dni. Dalsze lęgi następują bez przerwy po sobie. Dowiedziono, że korzystnie jest zaczynać lęgi już od końca grudnia, ale w takim przypadku potrzebne jest utrzymywanie w pomieszczeniu stałej ciepłoty około 18°C. Bardzo ważne jest też zapewnienie w pomieszczeniu odpowiedniej wilgotności i utrzymanie 18-godzinnego dnia świetlnego, dlatego też każdy hodowca powinien zaopatrzyć się w termostat, higrometr oraz zegar czasowy. Prowadząc hodowlę intensywną praktycznie już pod koniec maja możemy mieć za sobą już trzy odbyte lęgi. Przy dwóch lęgach w roku otrzymamy lepsze potomstwo, a pary rodzicielskie zachowają dłużej żywotność. Oddzieloną młodzież wpuszczamy do dużej klatki lub zewnętrznej woliery. Ptaki karmimy pokarmem bardzo zróżnicowanym, nie szczędząc im pokarmów zielonych (również skiełkowane nasiona rzepiku, pszenicy, słonecznika) i mieszanek jajecznych, przyzwyczajając je stopniowo do ich podstawowego pokarmu, czyli suchego ziarna.

HODOWLA ODDZIELNA

Na skutek swych wad i zalet można ją umieścić pomiędzy chowem pararmi a chowem wymiennym.
Hodowlę tego typu przeprowadza się w specjalnej klatce o wymiarach: 100 cm x 40 cm x 40 cm. Klatka ta jest podzielona na trzy części, z których w najmniejszej, środkowej, umieszczamy samca, natomiast po obydwu stronach wpuszczamy po jednej samicy.

CHOROBY KANARKÓW

Od odpowiednio wczesnego rozpoznania choroby zależy pozytywny rezultat jej 1eczenia. Ptaszek chory zwraca na, siebie uwagę ospałym zachowaniem, nastroszonymi piórkami, matowymi oczami, zabrudzonym w okolicy otworów nosowych dziobkiem, sklejonymi, nie czyszczonymi na podbrzuszu piórkami. Najczęściej chory ptak siedzi nawet podczas dnia na prątku, ukrywając główkę pod skrzydełkiem. Nastroszając piórka chory kanarek tworzy jak gdyby kulkę. Oddech ma krótki i szybki, podczas którego można usłyszeć szmery, a czasem,gwizdy. Chory kanarek reaguje słabo lub nie reaguje wcale na bodźce z zewnątrz,na przykład:na zbliżanie się do niego. Ptaszka, u którego stwierdzimy jedną lub kilka z podanych powyżej oznak chorobowych, należy natychmiast jako chorego oddzielić do osobnej klateczki, w której powinno się go obserwować przez pewien czas, stosując już dietę. Gdy odchody kanarka odbiegają od stanu naturalnego, a więc ich kał jest wodnisty, śluzowaty, mazisty, koloru brunatnego lub ciemnozie1onego, gdy znajduje się w nim krew lub, gdy ptaszek wypróżniając się potrząsa ogonkiem powinniśmy dopatrywać się rozpoczynającej się choroby, nawet wówczas, gdy nie ma w danej chwili żadnych innych oznak chorobowych. W przypadku podejrzanego o chorobę ptaszka należy go oddzielić, ulokować w cieplejszym pomieszczeniu, zastosować zmianę pokarmu, dbać czystość w ich klateczce i obserwować go, a z chwilą ustalenia choroby odpowiednio leczyć. A oto opis chorób najczęściej występujących u kanarków.

Zapalenie żołądka i jelit: Bardzo często na choroby przewodu pokarmowego zapadają młode kanarki po oddzieleniu ich od samiczki. Przyczyną powstawania tych chorób może być nieświeża woda, stęchły rzepik, zbyt obfity pokarm jajeczny, przeziębienie spowodowane zbyt nagłą zmianą temperatury, za zimną wodą, zanieczyszczony pokarm, mokra zielonka itp.
Oznaki: brzuszek chorego ptaszka jest wzdęty i czerwony.1ch kał wodnisty, bladozielony, a ptaszek przy wypróżnianiu się kręci ogonkiem. Ptaszki chore przestają śpiewać, oddech mają przyśpieszony. Siedzą napuszone, a w cięższych przypadkach chowają głowę pod skrzydełko. Wczesne ujawnienie choroby daje gwarancję wyleczenia, lecz choroba zaniedbana, zauważona w późniejszym stadium najczęściej kończy się śmiercią. Po rozpoznaniu choroby należy ptaszka umieścić w oddzielnej klatce i trzymać w temperaturze 18?C. Jako pokarm należy podawać: owsik, mak, proso, kanar i sucharek. Nie wolno, w czasie choroby podawać kanarkowi żadnych pokarmów zielonych i jajecznych oraz żadnych innych nasion poza wymienionymi. Wodę należy podawać przegotowaną lub zamiast niej rumianek osłodzony miodem. W czasie trwania choroby należy przynajmniej raz dziennie czyścić klateczkę, w której przebywa chory kanarek.

Zapasienie: Powstaje na skutek zbyt obfitego karmienia ziarnami oleistymi. Należy ptaszka umieścić w dużej klatce, dawać tylko, rzepik i owsik oraz odrobinę pokarmu zielonego. Aby ptaszek nie opadł z s1ł, trzeba mu podawać od czasu do czasu maleńkie dawki, pokarmu jajecznego z dodatkiem biszkoptu i tartej marchwi. Gdyby ptaszka czyściło, wówczas należy usunąć z pożywienia owsik, a w zamian za to dawać porcję maku.

Zatwardzenie: Przyczyną zatwardzenia jest pokarm zanieczyszczony lub zepsuty, ewentualnie pokarm za tłusty, I nie odpowiadający ptaszkowi. Przy obstrukcji podaje się owoce, zieleninkę, nasiana sałaty, tartą marchewkę, owsiankę lub kawałek suchej bułki namoczonej w mleku. W podawanej mieszance należy zwiększyć o 50% dozę owsiku. Do picia podajemy herbatę z nasion kopru lub przegotowaną wodę osłodzoną sokiem malinowym.

Ropienie gruczołów kuperkowych: Objawy tej choroby można zauważyć u kanarków w okresie pierzenie się. Przyczyną jest najczęściej przekarmianie ptaszka w okresie pierzenia, brak dostępu czystego powietrza i pozbawienia kanarka codziennej kąpie1i. W przypadku stwierdzenia ropienia gruczołów kuperkowych należy zasięgnąć porady lekarza weterynarii. Pierwsze objawy w postaci nagromadzenia i stwardnienia tłuszczu w gruczołach kuperkowych ustąpią, jeśli stworzymy ptaszkowi warunki częstej kąpieli i usuniemy inne przyczyny powstawania tej choroby.

Przeziębienie: Spowodowane bywa nagłą zmianą temperatury, nagłym zimnym przeciągiem lub zbyt zimną kąpielą. Należy je leczyć poprzez umieszczenie w stałej temperaturze około 18°C.

Obżarstwo: Choroba ta panuje szczególnie wśród młodych ptaszków, kończąc się przeważnie śmiercią. Ptaszek chory siedzi całe dnie nad pokarmem, ale nie łuszcze go, nie pobiera a więc i nie trawi. Przyczyną choroby jest zbyt obfite podawanie pokarmu jajecznego, pociągające za sobą niestrawność. Czasem powodem powstania choroby mogą być kleszcze ptasie. Leczenie tej choroby polega na podawaniu kanarkowi łuskanego rzepiku, pomieszanego z rozdrobnioną (utłuczoną) skórką chleba razowego lub bułką; zwilżoną w gotowanej wodzie.

Choroby dróg oddechowych: Często spotykaną chorobą dróg oddechowych jest chrypka. W przypadku stwierdzenia tej choroby należy ptaszka zaciemnić, aby mniej śpiewał i podawać mu słodkie owoce, miód pszczeli, a zamiast wody rumianek osłodzony miodem. Należy go trzymać możliwie ciepło. Chrypka chroniczna jest nieuleczalna. Przyczyną chrypki u kanarka jest najczęściej przeziębienie. Katar nosa, gardła i jamy ustnej u kanarka jest spowodowany zbyt zimną wodą, przeciągami, przeziębieniem lub nagłą obniżką temperatury. Objawy: kichanie, żółty i śluzowaty wyciek z otworów nosowych, rzucanie lub potrącanie główką, wyrzucanie śluzu i dychawica. Śluzowaty wyciek z nosa objawia, się w postaci strupków.
Ptaszka należy umieścić w ciepłym i suchym miejscu i podawać lekarstwa ściśle wg zaleceń lekarza weterynarii.

Pasożyty kanarków:

Przy niewłaściwej higienie często w hodowlach pojawiają się pasożyty. Objawami ich występowania jest zbytnia nerwowość kanarków i niespokojny nerwowy sen. Pasożyty te żyją i rozmnażają się w szparach żerdek i wewnątrz gniazda. Nocą opuszczają swoje schronienie i atakują śpiące ptaki, odżywiając się ich krwią. Przy dużej inwazji tych pasożytów można je zaobserwować jeszcze przed zmierzchem.
Ptaki nieustannie się drapią, co z kolei doprowadza do podrażniania naskórka i w konsekwencji wypadania piór. Pasożyty są bardzo niebezpieczne w okresie lęgów, masowo nocą atakują śpiącą samicę, która przez to nie może spokojnie usiedzieć w gnieździe. Z tego powodu jaja często zamierają, a wyklute pisklęta padają ofiarą pasożytów. Można je zwalczać, stosując środki przepisane przez lekarza weterynarii. Myjemy nimi żerdki i klatkę, a proszkiem posypujemy same ptaki. Zabieg powtarzamy aż do całkowitego zlikwidowania pasożytów.
Można też polecić dostępne w sklepach zoologicznych preparaty w aerozolu.